Język czeski: Analiza podobieństw i różnic w porównaniu z językiem polskim
Język czeski, jeden z języków słowiańskich, jest blisko spokrewniony z polskim, zarówno pod względem gramatycznym, jak i leksykalnym. Chociaż obydwa te języki należą do grupy zachodniosłowiańskiej, różnice między nimi są wyraźne i mogą stanowić wyzwanie dla osób uczących się drugiego z tych języków. Artykuł ten ma na celu przybliżenie pochodzenia języka czeskiego, jego cech charakterystycznych oraz przedstawienie podobieństw i różnic w porównaniu do języka polskiego.
Pochodzenie języka czeskiego
Język czeski, jak wspomniałem na wstępie, należy do grupy zachodniosłowiańskiej, podobnie jak język polski, słowacki czy łużycki. Z historycznego punktu widzenia, obydwa języki, czeski i polski, wyewoluowały z wspólnego przodka – prasłowiańskiego. Języki te rozdzieliły się na przestrzeni wieków, tworząc odrębne systemy fonologiczne, gramatyczne oraz leksykalne. Choć zarówno Polska, jak i Czechy, mają długą historię wzajemnych kontaktów różnego rodzaju (od najazdu na gród Poznań w średniowieczu poczynając) , które miały wpływ na oba języki, to jednak na przestrzeni wieków rozwój polityczny, kulturowy i społeczny każdego z tych krajów spowodował pewne różnice.
Inne tłumaczone języki słowiańskie w naszym biurze – patrz język chorwacki w biurze tłumaczeń
Czeski jest obecnie językiem urzędowym w Republice Czeskiej, bo tak brzmi oficjalna nazwa państwa naszych południowych sąsiadów. Jest jednym z najważniejszych języków Słowian Zachodnich. Co to znaczy? Dlatego, że, podobnie jak nasza polszczyzna, czeski ma bogatą historię literacką, a jego klasyczna forma, znana z dzieł takich jak „Powieści czeskie” czy twórczość Jaroslava Haska , wywarła silny wpływ na rozwój literatury i kultury nie tylko w Czechach, ale i w sąsiednich krajach.
Strona o literaturze czeskiej a konkretnie o autorze „Przygód dobrego Wojaka Szwejka”. https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaroslav_Ha%C5%A1ek
Podobieństwa między językiem czeskim a polskim
Gramatyka czeska
Język czeski i polski mają bardzo podobną strukturę gramatyczną, co sprawia, że osoby znające jeden z tych języków mogą łatwiej nauczyć się drugiego. Oba języki są fleksyjne, co oznacza, że zmieniają formy wyrazów w zależności od ich funkcji w zdaniu. Tak jak w polskim, w języku czeskim występują przypadki gramatyczne – czeskie przypadki obejmują mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik i wołacz.
Jednakże w przeciwieństwie do polskiego, w którym występują jeszcze formy czasowników w trzeciej osobie liczby mnogiej w czasie przeszłym, w czeskim takich różnic nie ma. W obu językach funkcjonują także liczby mnogie, a także kategorie gramatyczne, takie jak rodzaj, liczba, przypadek oraz forma czasownika.
Słownictwo języka Czechów
Języki czeski i polski dzielą wiele podobnych słów, które mają wspólne korzenie słowiańskie. Na przykład:
- „dom” (czeski) i „dom” (polski),
- „matka” (czeski) i „matka” (polski),
- „bratr” (czeski) i „brat” (polski),
- „město” (czeski) i „miasto” (polski).
Wielu Polaków, którzy mają podstawową znajomość słownictwa czeskiego, może z łatwością zrozumieć wiele wyrazów, co sprawia, że czeski i polski są w dużej mierze językami wzajemnie zrozumiałymi w zakresie podstawowego słownictwa. Jednak warto odnotować w tym miejscu duże problemy z tak zwanymi (z języka angielskiego ) False friends. Wiele nazw, miesięcy czy określeń z życia codziennego jest mylnie podobna brzmieniowo a skrajnie odmienna znaczeniowo! Choćby słynne čerstve, czyli po polsku świeże.
Składnia języka czeskiego
Składnia, czyli sposób łączenia wyrazów w zdania, jest podobna w obu językach. Zarówno w czeskim, jak i w polskim najczęściej stosowaną kolejnością wyrazów w zdaniu jest SVO (podmiot–orzeczenie–dopełnienie), ale oba języki pozwalają na dość elastyczne przestawianie wyrazów w zdaniu, co jest możliwe dzięki bogatej fleksji.
Różnice między językiem czeskim a polskim
Fonologia i wymowa czeska
Jedną z najbardziej zauważalnych różnic między językiem czeskim a polskim jest fonologia, czyli system dźwięków. Wymowa w języku czeskim jest prostsza pod względem fonologicznym w porównaniu do polskiego. Czeski posiada mniej dźwięków nosowych, które są obecne w polskim, np. [ą], [ę]. Z kolei w języku czeskim występuje więcej dźwięków tzw. „miękkich” (jak [ď], [ť], [ň]), których w polskim nie znajdziemy w takiej samej postaci.
Kolejną różnicą jest stosowanie akcentu. W języku polskim akcent pada zazwyczaj na przedostatnią sylabę (choć są wyjątki, choćby wyrazy pochodzenia greckiego, albo raczej z antycznej greki, jak matematyka czy fizyka), natomiast w języku czeskim akcent pada zawsze na pierwszą sylabę wyrazu. Przykład:
- polski: „kwiat” (akcent na „kwi”),
- czeski: „květ” (akcent na „kv”).
Akurat ten przykład nie do końca określa różnicę, bo jest jednosylabowy.
Zmiany w słownictwie
Choć czeski i polski mają wiele wspólnego słownictwa, w miarę upływu czasu obydwa języki rozwijały się niezależnie i wzbogacały się o różne zapożyczenia. Język czeski, na przykład, przyjął dużo wpływów z niemieckiego, szczególnie w okresie panowania Austro-Węgier, natomiast język polski, zwłaszcza w XVIII i XIX wieku, był pod silnym wpływem języka francuskiego, a później również angielskiego.
Inną istotną różnicą jest fakt, że w języku czeskim istnieje tendencja do skracania niektórych słów w codziennej mowie, co sprawia, że czeski może brzmieć bardziej „zwarty” w porównaniu z polskim. Na przykład, czeskie słowo „proč” (dlaczego) w języku polskim wymawiane jest jako „dlaczego”, co może sprawiać wrażenie większej rozciągłości.
Gramatyka języka czeskiego
Choć zarówno język polski, jak i czeski, posiadają przypadki gramatyczne, to w czeskim występuje mniejsza liczba form deklinacyjnych niż w polskim. W czeskim nie ma także formy wołacza, która funkcjonuje w polskim. Zamiast tego, w języku czeskim, wołacz jest traktowany jako przypadek mianownikowy – w kontekście używania imion i nazwisk.
Współczesny czeski
Współczesny język czeski przechodzi zmiany, podobnie jak inne języki na całym świecie. Język czeski, podobnie jak polski, jest pod wpływem globalizacji, co powoduje wzrost użycia anglicyzmów i zapożyczeń z innych języków. Zjawisko to jest szczególnie widoczne w miastach, wśród młodszych pokoleń, które używają nowoczesnych wyrazów i zwrotów zapożyczonych z angielskiego.
Co jeszcze można dodać w podsumowaniu?
Język czeski, choć blisko spokrewniony z polskim, różni się od niego zarówno w zakresie fonologii, jak i w aspekcie gramatycznym. Pomimo tych różnic, osoby znające jeden z tych języków mogą dość łatwo przyswoić drugi, szczególnie w zakresie podstawowego słownictwa i gramatyki. Zrozumienie podobieństw i różnic między językiem czeskim a polskim może pomóc w nauce obu języków, a także w zrozumieniu ich historycznego i kulturowego rozwoju.
Inne języki europejskie i nie tylko – patrz tłumaczone języki w Meritum
Nasze Biuro tłumaczeń posiada bardzo korzystną ofertę tłumaczeń języka czeskiego, sprawdź poniżej!